Nu we allemaal goed op ons verbruik letten en waar het kan proberen energie te besparen, kijken we ook naar verlichting, zowel binnen als buiten. En dan niet alleen naar de verlichting van huizen, maar ook die van straten.
In Duitsland hebben ze besloten de straatverlichting wat vaker uit te laten. Het verlichten van straten kost niet alleen veel energie, maar heeft ook veel impact op de natuur. Licht verstoort het dag-nachtritme van dieren. Kunnen we ook in Nederland de verlichting uitzetten?
Steeds meer licht, steeds minder donker
Straatverlichting is natuurliefhebbers een doorn in het oog. Het is bijna nergens meer echt donker. We strooien overal licht in het rond, waar dieren veel last van hebben. In Duitsland hebben ze nu, vanwege de hoge energiekosten, besloten de straatverlichting langer uit te laten. In de stad Weimar bijvoorbeeld gaat dit 100.000 kwh per jaar schelen. Als veel steden dit doen levert dat natuurlijk een flinke besparing op. In Nederland schijnt het zo makkelijk niet te zijn, omdat gemeentes niet zelf kunnen bepalen hoe lang of kort de straatverlichting moet branden.
Daarbij komt dat in ons land al eerder is geëxperimenteerd met straatverlichting. In 2013 werd langs grote autowegen de verlichting ‘s nachts uitgezet om te besparen. Maar in 2019 werd dat besluit teruggedraaid, vanwege de verkeersveiligheid. Nu richt Nederland zich voornamelijk op het verledden van de verlichting, dus het vervangen van de gasontladingslampen door ledlampen. Ook dat zorgt voor besparing, maar niet voor minder overlast door licht in de natuur. Maar in hoeverre hebben dieren nu last van deze verlichting?
Overlast voor dieren
Wij hebben graag verlichting op straat. Het is namelijk niet alleen voor de verkeersveiligheid, maar zorgt er natuurlijk ook voor dat je je veiliger voelt op straat. Maar al dit licht heeft natuurlijk wel impact op de natuur. Volgens bioloog Kamiel Spoelstra is het echter niet nadelig voor alle dieren. Tussen 2010 en 2017 werd er onderzoek gedaan naar de invloed van rood, groen en wit licht op verschillende diersoorten.
Voor vleermuizen kan het effect per soort verschillen. Snelle vleermuizen die op insecten jagen, hebben baat bij de verlichting. Insecten komen af op lantaarnpalen, en deze vleermuizen maken daar handig gebruik van. Ook hebben ze zelf geen last van het licht. Maar langzame vleermuizen vliegen pas uit, wanneer het echt donker is. Als er in een gebied dus veel lantaarnpalen staan, zullen er bijna geen langzaam vliegende vleermuizen voorkomen.
Dit is ook bij muizen te zien. Vooral bosmuizen hebben veel last van verlichting. Zij komen ook pas uit hun holletjes als het goed donker is. Het blijkt dat in gebieden waar veel verlichting is, bosmuizen er veel minder actief zijn. Maar woelmuizen trekken zich weinig aan van verlichting. De onderzoekers denken dat dit komt doordat deze muizen ook overdag actief zijn en dus minder sterk op licht reageren dan bosmuizen.
Verstrekkende gevolgen
Het probleem is natuurlijk dat wanneer een bepaalde diersoort niet of minder voorkomt in een gebied door overmatige verlichting, dit ook zijn weerslag heeft op andere diersoorten. Denk aan uilen, die op muizen jagen of planten die afhankelijk zijn van insecten die hun zaden verspreiden.
Het blijkt verder dat bepaalde vogels, zoals koolmezen slechter slapen door witte verlichting. Ook de insecten die aangetrokken worden door lantaarnpalen en daar de hele nacht blijven rondfladderen worden slachtoffer van verlichting. Ze kunnen zich daar niet aan onttrekken en sterven vaak doordat ze geen voedsel kunnen zoeken of door uitputting. Volgens onderzoek zou dit zelfs een van de redenen kunnen zijn dat het zo slecht gaat met insecten.
Licht in de toekomst?
Er wordt nog steeds onderzoek gedaan naar de negatieve impact van verlichting op de natuur. Maar ik denk wel dat het duidelijk is dat onze lichtvervuiling een verstorende invloed heeft op de natuur. Toch is het niet zo gemakkelijk om te zeggen dat we de straatverlichting gewoon maar moeten uit laten. Die verlichting vervult meer dan één taak. Het is niet alleen om de verkeersveiligheid te verbeteren, maar ook je gevoel van veiligheid in het algemeen. Stel je voor dat je midden in de stad in het pikkedonker moest lopen of fietsen. Daar worden we ook niet blij van.
Maar gelukkig wordt er wel nog steeds nagedacht over de mogelijkheden. Zo hebben sommige gemeenten slimme verlichting ingesteld. Hierbij blijft de verlichting wel aan, maar dimt op het moment dat er geen verkeer aanwezig is. Met het verledden van de straatverlichting kan er nog eens 40% extra energie bespaard worden en door meer slimme sensoren te gebruiken kan daar nog 30% besparing bij komen.
Willen we voor volledige duisternis gaan of blijven we toch licht in onze straten houden? Als het weer echt donker zou zijn ‘s nachts, kunnen we ook meer genieten van een prachtige sterrenhemel. Vergeet ook niet dat jij zelf nog veel kunt bijdragen aan een echt donkere nacht. Laat niet onnodig felle lampen aan in de tuin en wil je toch verlichting, sluit deze dan aan op een bewegingssensor. Doe je gordijnen ‘s avonds dicht, zodat je binnenverlichting niet teveel naar buiten straalt. Laten we de nachtelijke wereld weer zoveel mogelijk nacht maken.
Dit artikel kan betaalde links en/of affiliate links bevatten, wij plaatsen alleen aanbevelingen waar wij zelf achter staan.