Nieuw onderzoek: Bijen nog steeds in de problemen door stapeling van gif

De zomer, voor zover je van een zomer kunt spreken met dit relatief frisse weer, loopt alweer op zijn eind. In mijn wat verwilderde tuin kon ik dit jaar genieten van meer bijen dan voorgaande jaren en dat maakte me blij. Ik zag allerlei verschillende soorten en ze vlogen van de vlinderstruik naar de oregano, en van de klavertjes in het gras naar de phacelia.

Maar hoewel het iets beter gaat met de bijen in Nederland, zijn ze nog niet uit de problemen. Uit Engels onderzoek blijkt dat vooral het gebruik van meerdere bestrijdingsmiddelen tegelijk de bijenpopulatie nog steeds in gevaar brengt.

De stand van zaken bij de bijen

De bloemetjes en de bijtjes, ze horen bij elkaar en ‘s zomers zou je overal vlijtig gezoem moeten horen. De afgelopen jaren viel het op dat dat gezoem nog maar zelden te horen was. Het lijkt nu iets beter te gaan, maar vergis je niet: Er zijn in Nederland 358 soorten bijen. De helft hiervan wordt met uitsterven bedreigd! Deze staan op de rode lijst.

Alle bijen zijn belangrijk voor de bestuiving van planten. Insecten zijn nodig omdat ze stuifmeel dragen van de ene bloem naar de andere en op die manier helpen ze deze zich voort te planten. Zonder insecten zouden we geen voedselgewassen kunnen verbouwen. Dit geldt vooral voor groente en fruit. De hoeveelheid bijen en ook het aantal soorten neemt al lange tijd af. Dit begon al in 2006, toen men opeens merkte dat hele bijenvolken plotseling verdwenen. Dit werd Colony Collapse Disorder genoemd. Sindsdien is het snel bergafwaarts gegaan met de bijen.

Er zijn in Nederland 358 soorten bijen. De helft hiervan wordt met uitsterven bedreigd

De oorzaak van de bijenziekte wordt gezocht in ziektes, zoals de varroamijt en virussen, ondervoeding en het gebruik van fungiciden en pesticiden. Uit nieuw onderzoek blijkt nu dat we vooral aan deze laatste nog wel wat meer zouden mogen doen.

Bestrijdingsmiddelen hebben invloed op elkaar

Dat bestrijdingsmiddelen funest zijn voor insecten en dan voor bijen in het bijzonder, is inmiddels bekend. Maar volgens de onderzoekers zou veel beter gekeken moeten worden naar de wisselwerking tussen verschillende bestrijdingsmiddelen. “Het is bekend dat gifstoffen op elkaar reageren,” geeft Linde Slikboer van insectenkenniscentrum EIS aan. Volgens Engelse biologen is op dit moment de huidige regelgeving rondom het gebruik van gif niet voldoende. De bijen worden hierdoor niet genoeg beschermd. Voordat een bestrijdingsmiddel officieel wordt goedgekeurd, zou er veel meer onderzoek naar de effecten gedaan moeten worden.

Vooral twee soorten middelen zijn dodelijk voor onze zoemende vriendjes: azole schimmelbestrijders en pyrethroïden. Gelukkig zijn er de afgelopen jaren een aantal van deze middelen verboden. Verder nam begin dit jaar het College voor de toelating van Gewasbeschermingsmiddelen (Ctgb) een besluit dat het stapelen van bestrijdingsmiddelen in Nederland aan banden legt. Vier stoffen die te vaak in het oppervlaktewater gevonden worden mogen niet meer gestapeld worden.

Volgens de onderzoekers zou veel beter gekeken moeten worden naar de wisselwerking tussen verschillende bestrijdingsmiddelen

Praktisch komt dat erop neer dat als een boer eerst een bestrijdingsmiddel gebruikt tot aan de toegestane limiet, hij vervolgens niet meer een ander merk kan gebruiken waar dezelfde stof in zit. Zo wordt hopelijk voorkomen dat boeren teveel middelen na elkaar toepassen. Het verbod zal op de verpakking vermeld worden. Het Ctgb is er voorstander van dat stapeling van giffen op Europees niveau aangepakt gaat worden.

Zo zorg je voor de bij

Volgens de Nationale Bijentelling lijken de aantallen bijen te stabiliseren. Dit jaar werden er meer dan 200.000 bijen en zweefvliegen geteld en dat was vorig jaar ook zo. Deze werden geteld door ongeveer 10.000 mensen. We worden ons dan ook steeds meer bewust van de stand van zaken rondom de bijen en er wordt meer gedaan om de leefomgeving aantrekkelijk te maken voor insecten. In steden zie je dat het maaibeheer wordt aangepast en dat ervoor wordt gezorgd dat planten langer kunnen bloeien.

Wel raden onderzoekers aan dat mensen toch vooral hun achtertuin niet betegelen. In zulk soort tuinen is veel te weinig voedsel te vinden voor bijen en andere insecten.

En koop vooral plantjes, bloemen en zaden die biologisch zijn. Want ook bij kweekbedrijven worden veel pesticiden gebruikt. Helaas zitten de reguliere tuincentra er vol mee. Dit geldt ook voor binnenplanten, want ook al komen daar geen bijen, bij het kweken worden er wél bestrijdingsmiddelen gebruikt die schadelijk zijn.

Ik heb in ieder geval nog wat bloeiende plantjes gekocht om mijn tuin nog wat aantrekkelijker te maken voor alle kleine zoemers en fladderaars. Wat doe jij voor de bij?