Er zijn al boeken vol geschreven over klimaatverandering. De ene wat droger dan de andere, maar allemaal staan ze vol met ongemakkelijke feiten. ‘Het begint hier warm te worden’ (oorspronkelijke titel Hot Mess) is, voor zover ik weet, het eerste boek over klimaatverandering dat geschreven is door een stand up comedian. Die in het dagelijks leven overigens milieueconoom is.
Zullen we veranderen?
Het begint allemaal met twee streepjes: de auteur wordt vader. Maar kan je dat wel maken, in een tijd waarin we allemaal moeten proberen een zo klein mogelijke klimatologische voetafdruk te hebben? Een goede vraag om een boek mee te beginnen. Daarnaast werpt hij ook de vragen op die hij het vaakst te horen krijgt na zijn optredens als klimaat-comedian: Moeten we veranderen? Kunnen we veranderen? En: Zullen we veranderen?
Op deze vragen tracht de Schot op een luchtige en duidelijke manier antwoord te geven. Tegelijkertijd leer je ook waarom het níet gunstig is als planten (vanwege te veel stikstof in de lucht) groter worden, waarom het vaker regent dat het giet als het warmer wordt op aarde, en wat het verschil is tussen een vliegticket en een bioscoopkaartje. Antwoord: over het vliegticket betaal je geen belasting.
Het einde van babyshark?
En zo staan er wel meer inconvenient truths in ‘Het begint hier warm te worden’. Zo kent iedere jonge ouder het liedje ‘baby shark’, maar Matt vraagt zich af of die nog wel bestaat tegen de tijd dat zijn zoontje het liedje mee kan zingen. Door de opwarming van de oceanen worden babyhaaien namelijk steeds vaker te vroeg geboren, waardoor hun overlevingskansen afnemen. En nu het zo goed als onmogelijk geworden is om klimaatverandering nog te ontkennen, steekt er een variant de kop op: de klimaatzeikers die vooral scepsis hebben over het beleid. Van die mensen die dingen zeggen als ‘ja, maar voor het telen van groenten die in een vegaburger gaan heb je kunstmest nodig’.
Maar er zijn ook lichtpuntjes: zo is in het boek te lezen dat in Frankrijk alle korte binnenlandse vluchten waarvan dezelfde afstand in minder dan 2,5 met de trein kan worden afgelegd, verboden worden. En dat soort dingen zet zoden aan de dijk want in het Verenigd Koninkrijk wordt 70% van alle vliegreizen gemaakt door 15% van de inwoners. Tijd dus voor belasting op dat vliegticket. En dan bij voorkeur een belasting die hoger wordt als je een tweede, derde of vierde vlucht boekt binnen een jaar.
Morten en Greta
De combinatie comedie en klimaatwetenschap is verfrissend, al gaat er in de vertaling vaak wel wat van de Britse humor verloren. Het leukst zijn soms de onverwachte weetjes. Zo las ik dat de leden van A-ha (de Noorse popgroep uit de jaren ’80) in 1989 een Fiat Panda kochten en die om lieten bouwen zodat ie op een batterij liep. Een elektrische auto dus, die 45 kilometer per uur ging. Ze weigerden vervolgens om wegenbelasting te betalen omdat ze vonden dat er meer prikkels zouden moeten komen die mensen zouden stimuleren ook elektrisch te gaan rijden. Ze werden bekeurd, weigerden het bedrag van € 35,- te betalen, waarop de auto in beslag werd genomen en ze hem voor € 25,- terug konden kopen. Dit gebeurde meerdere malen en inmiddels zijn elektrische auto’s in Noorwegen vrijgesteld van hoge registratiekosten en wegenbelasting. Soms is de waarheid leuker dan je ‘m kunt verzinnen.
De beste grap uit het boek is niet van Matt zelf, en is eigenlijk ook bittere ernst. Voormalig premier van het Verenigd Koninkrijk Theresa May reageerde op de wereldwijde Youth Strike for Climate door te zeggen dat het onderwijs dat de jongeren missen ‘cruciaal is voor jonge mensen juist omdat ze zich kunnen ontwikkelen tot topwetenschappers, ingenieurs en advocaten die we nodig hebben om dit probleem aan te kunnen pakken’. Initiatiefnemer van het protest, Greta Thunberg, was niet onder de indruk: ‘politici luisteren helemaal niet naar de wetenschappers, ingenieurs en advocaten, dus dat gemiste onderwijs maakt geen bal uit’.
